Po co wyceniać wierzytelność?

Wierzytelność to specyficzne prawo majątkowe, polegające na uprawnieniu wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia, które może przyjąć formę pieniądza – wówczas mówimy o należności. Biorąc pod uwagę występujące ryzyka nigdy nie ma pewności do odzyskania należności, a dodatkowo dochodzi czynnik czasu związany z terminem zapłaty należności, który również jest czynnikiem cenotwórczym. Rzadko zdarza się, aby wierzytelność była warta tyle ile wynosi jej należność główna, a sposób jej oszacowania – co za tym idzie wartość, w dużej mierze zależy od powodu wykonywania wyceny, np.:
  • sprawozdawczości finansowej;
  • oszacowania wartości majątku w postępowaniach upadłościowych, restrukturyzacyjnych, układowych lub likwidacyjnych;
  • transakcji kupna i sprzedaży;
  • oszacowania stopy zwrotu z inwestycji w portfel wierzytelności;
  • określenia wartości zabezpieczenia;
  • określenia wartości w postępowaniach sądowych, odszkodowawczych;
  • weryfikacji zdolności kredytowej;
  • określenia wartości aportu;
  • ustalenia podstawy opodatkowania.
Zadaniem kalkulatora do wyceny wierzytelności przeterminowanych jest określenie poziomu ceny transakcyjnej, jaka może zostać uzyskana ze sprzedaży tego składnika majątkowego. Jednakże ostateczną wartość transakcyjną określi sam rynek branży windykacyjnej i jego skłonność do alokacji kapitału w tego rodzaju aktywa w danym momencie.

Korzyści jakie daje kalkulator do wyceny wartości przeterminowanych wierzytelności

Kalkulator do wyceny wierzytelności jest narzędziem pomocnym w określeniu poziomu ceny rynkowej. Najlepiej sprawdza się jako model do określenia poziomu ceny ofertowej. Dzięki dokonaniu wyceny zbywca (cedent) może określić ile jego wierzytelność może być orientacyjnie warta. Może być również wykorzystywany przez nabywcę (cesjonariusza) do określenia poziomu jej wartości inwestycyjnej.

Biorąc jednak pod uwagę bardzo małą ilość informacji jaka jest potrzebna do wykonania oszacowania wierzytelności kalkulatorem do wyceny wierzytelności oraz brak konieczności wskazania konkretnego dłużnika i dokonania analizy jego płynności finansowej, uzyskaną wycenę należy traktować jako wskazanie poziomu wartości, a szczegółowe zbadanie wskazanie wartości wymaga dalszych analiz.

Autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek decyzje podjęte na podstawie oszacowania dokonanego kalkulatorem do wyceny wierzytelności przeterminowanych. Ów kalkulator jest projektem badawczym i dopiero po zakończeniu badań będzie możliwe określenie dokładności jego działania oraz funkcjonalności. Ponadto, finalny poziom wartości rynkowej zależy m.in. od tego, czy nastąpiła wystarczająco długa ekspozycja oferty na rynku oraz, czy biorące w transakcji strony nie są ze sobą powiązana lub nie działają pod przymusem. Zaprezentowane powyżej czynniki wpływające na szacowanie wierzytelności przeterminowanych za pomocą kalkulatora są na etapie badań. Każdy podmiot, który pomimo powyższych zastrzeżeń, korzysta z kalkulatora do szacowania wierzytelności przeterminowanych, czyni to na własne ryzyko i odpowiedzialność.

Oddzielną kwestią związaną z wartością wierzytelności jest jej przedawnienie oraz możliwość dokonywania jej cesji, gdyż nie każda wierzytelności może być przedmiotem cesji wierzytelności lub możliwość cesji jest ograniczona. Ponadto na wartość wierzytelności zasadniczy wpływ ma również jej należyte udokumentowanie. W związku z czym wycena wartości wierzytelności wyliczona przez kalkulator do wyceny wierzytelności zakłada, że powyższe warunki zostały spełnione pozytywnie – wierzytelność nie jest przedawniona, może być przedmiotem swobodnego obrotu bez dodatkowych obostrzeń i wierzyciel posiada dokumentację potwierdzającą istnienie przysługującej mu wierzytelności.

Jak działa kalkulator do wyceny wartości przeterminowanych wierzytelności?

Kalkulator do wyceny wierzytelności jest oparty o model wyceny wierzytelności opracowany przez dr hab. Katarzynę Kreczmańską-Gigol Model XV 2-KKG, którego pierwotnej wersji budowa i działanie zostały szczegółowo opisane w monografii „Windykacja polubowna i przymusowa. Proces, rynek, wycena wierzytelności” autorstwa dr hab. Katarzyny Kreczmańskiej-Gigol. Publikacja ukazała się nakładem Wydawnictwa Difin w 2015 roku. Od tego czasu Autorka przeprowadziła kilka modyfikacji modelu, a jego obecna wersja została zaimplementowana do kalkulatora. Zadawane w kalkulatorze pytania dotyczące wierzytelności zostały ocenione i przypisano im odpowiednie wagi. Model XV 2-KKG jest wyrażony wzorem:

Cpw = W · B · S · (p1·0,45 + p2·0,20 + p3·0,07 + p4·0,19 + p5·0,02 + p6·0,03 + p7·0,02 + p8·0,02)

gdzie:
Cpw – cena przeterminowanej wierzytelności
W – nominalna wartość wierzytelności
B – współczynnik kosztów, którego wartość wynosi
S – współczynnik sprzedawcy (wierzyciela pierwotnego), którego wartość wynosi
p1 – prawdopodobieństwo odzyskania należności w oparciu o okres przedawnienia
p2 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sposobu zabezpieczenia umowy
p3 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla prowadzonych dotychczas działań windykacyjnych
p4 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla powodu braku zapłaty
p5 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla formy prawnej dłużnika
p6 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sytuacji finansowej dłużnika
p7 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sytuacji makroekonomicznej
p8 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla miejsca działania dłużnika

Obecny kształt modelu jest wyrażony wzorem:
Cpw = W * K * B * T * (p1·0,20 + p2·0,50 + p3·0,10 + p4·0,14 + p5·0,01 + p6·0,02 + p7·0,01 + p8·0,02)

gdzie:
Cpw – cena przeterminowanej wierzytelności
W – nominalna wartość wierzytelności
K – współczynnik korekty ze względu na sytuację formalną dłużnika,
B – współczynnik kosztów windykacji
T – współczynnik czasu ze względu na okres przeterminowania
p1 – prawdopodobieństwo ze względu na działania wierzyciela pierwotnego
p2 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sposobu zabezpieczenia umowy
p3 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla prowadzonych dotychczas działań windykacyjnych
p4 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla powodu braku zapłaty
p5 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla formy prawnej dłużnika
p6 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sytuacji finansowej dłużnika
p7 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla sytuacji makroekonomicznej
p8 – prawdopodobieństwo odzyskania należności dla miejsca działania dłużnika

Aktualny kształt modelu na podstawie zbadanych cen transakcyjnych przeszło ośmiuset pięćdziesięciu należności i po wprowadzonych korektach wykazuje współczynnik korelacji liniowej Pearsona, który służy do badania liniowej zależności między danymi na poziomie 93,27%, przy współczynniku determinacji R2 wynoszącym 0,9657 (od 0,9 do 1 – dopasowanie bardzo dobre), a jego bezwzględne wahanie względem cen transakcyjnych mieści się w przedziale od 0,65% do 80,45% przy wartości średniego odchylenia wynoszącą 33,66%. Model aktualizowany jest o nowe badania co około 3-6 miesięcy.

O autorach

Dr hab. Katarzyna Kreczmańska-Gigol jest profesorem w Instytucie Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Łączy naukę z praktyką. Jest autorką ponad stu publikacji, w tym wielu z dziedziny zarządzania należnościami i windykacją. Jest twórcą modelu do wyceny wartości przeterminowanych wierzytelności, który został szczegółowo opisany w monografii „Windykacja polubowna i przymusowa. Proces, rynek, wycena wierzytelności” (Wydawnictwo Difin, 2015).

Opisany w publikacji model wyceny przeterminowanych wierzytelności po modyfikacjach, do których zostali zaproszeni eksperci związani z rynkiem windykacji przyjął formę XV 2-KKG i jest formułą wpisaną w kalkulator do wyceny wierzytelności przeterminowanych wierzytelności.

Remigiusz Rekman jest praktykiem z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem w zakresie windykacji i zarządzania należnościami oraz wyceny wierzytelności. W Instytucie Finansów, w Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie pod kierunkiem dr hab. Katarzyny Kreczmańskiej-Gigol przygotowuje dysertację doktorską na temat wyceny przeterminowanych należności.